Zmysły jako posłańcy duszy i świata zewnętrznego
Wyobraź sobie posłańców. Przynoszą dla Ciebie dary. We wnętrzu otwartych dłoni przekazują Ci to, co karmi, co wzmacnia, co raduje, co chroni.
Dary jak pełna, ciężka od ciepłego soku gruszka na szczodrych dłoniach ogrodnika. Ci posłańcy to z sanskrytu Indriyas – zmysły. Posłańcy między duszą a światem zewnętrznym, umożliwiają ciału doświadczanie w pełni tego, co nas otacza.
Dziesięć zmysłów według ajurwedy
Ajurweda – starożytna nauka o życiu, dbająca o zdrowie ciała, umysłu i ducha – mówi o dziesięciu zmysłach.
W codziennym rozumieniu wyróżniamy pięć zmysłów poznawczych:
- Smak (język)
- Zapach (nos)
- Dotyk (skóra)
- Wzrok (oczy)
- Słuch (uszy)
Ale ajurweda wskazuje również pięć zmysłów operacyjnych:
- Poruszanie się (stopy)
- Zręczne działanie (dłonie)
- Mowa (głos)
- Rozmnażanie (narządy rozrodcze)
- Wydalanie (odbytnica)
Wszystkie dziesięć zmysłów pozostaje ze sobą we współpracy i harmonii, tak aby zaspokoić potrzeby ciała i umysłu.
Jak współpracują zmysły – przykład z życia
Aby poczuć smak gruszki, Twoje stopy podążają w stronę ogrodu, dłonie sięgają ku owocom, których złocisty kolor mówi Twoim oczom o ich dojrzałości.
Palce wyczuwają gładką, lekko chłodną skórkę i delikatną miękkość. Nos rejestruje subtelny, słodkawy i świeży aromat.
W ustach gruszka rozpływa się soczyście, dając łagodną, naturalną słodycz.
Mówiąc o tym, jak Ci smakuje, dzielisz się wrażeniem chwili, podczas gdy zmysły współpracują, aby jedzenie stało się pełnym, świadomym doświadczeniem.
Świadomość w używaniu zmysłów to również ich nie nadużywanie ani nie pozostawianie ich w stanie niedoboru.
Każdy niedobór lub nadmiar może prowadzić do zaburzeń równowagi subtelnych energii, które leżą u podstaw praw natury, ciała.
Zaburzone zmysły dają zaburzony obraz, przyczyniają się do wytwarzania toksyn ama w ciele i umyśle, co prowadzi do powstawania chorób.
Lato – czas intensywnych bodźców zmysłowych
A czas lata to prawdziwa eksplozja dla zmysłów…
Ociekające sokiem owoce… dotyk palącego słońca na skórze… zapach czarnego bzu, jaśminu, róż… dźwięki… dźwięki z każdej strony… odgłosy muzyki… wzmożona aktywność na zewnątrz… czas intensywnego przemieszczania się.
Trzy kluczowe jakości w dbaniu o zmysły
W tym dynamicznym czasie lata – jak i przez cały rok – w dbaniu o zmysły z pomocą przychodzą jakości:
- Viveka – rozróżnienie: co służy, a co nie
- Aparigraha – powściągliwość: ograniczenie pragnień
- Santosha – zadowolenie: przyjęcie tego, co jest i jakie jest
Świadome karmienie zmysłów w praktyce
Karm Twoje zmysły. Karm je z całą świadomością – dla przyjemności, dla równowagi – jednak niech to doświadczenie będzie wolne od przesady, zachłanności. Poprzez obserwację, uważność – rozróżniaj, co naprawdę Ci służy i jest potrzebne, a co wynika z nadmiernego pożąda
Zmysły, a stany umysłu
Gdy zmysły nie działają prawidłowo, świadomość staje się:
- rozproszona – stan rajas
- przytłumiona – stan tamas
Dlatego tak ważne jest, aby:
- używać świadomie zmysłów
- dawać im odpoczynek
- oczyszczać je regularnie
- karmić tym, co sattwiczne – czyste, harmonijne
Oczyszczanie zmysłów prowadzi do doświadczenia stanów sattwy: czystości, klarowności, jasności, lekkości.
Fizyczna higiena zmysłów – codzienne praktyki
Na poziomie fizycznym zadbasz o zmysły, dbając o codzienną higienę oczu, nosa, uszu:
- płukanie nosa roztworem wody z solą (jala neti) – idealne przed poranną pranajamą
- przemywanie oczu chłodną wodą, wodą różaną, wodą z triphala – doskonałe na lato i przy przemęczeniu oczu
- zakraplanie nosa i uszu ciepłym ghee lub olejem migdałowym – dla uspokojenia, odporności i dobrego snu
Zmysły a duchowe praktyki i intencja
Na poziomie ducha ważne jest, gdzie kierujesz uwagę, na co patrzysz, czego słuchasz, jakie słowa wypowiadasz:
- poddawanie się czystym dźwiękom kamertonów
- czantowanie mantr, dźwięków pierwotnych wibracji harmonizujących ciało i duszę
- wypowiadanie prawdziwych, słodkich słów – utrzymujących w duchu prawdy (satya)
- dotykanie naturalnych tkanin, kory drzew, ziemi, dłoni bliskiej osoby – dla uziemienia
- wąchanie chłodzących zapachów jaśminu, róży – gorącym latem
Zmysły, a żywioły – jak utrzymać je w równowadze
Każdy ze zmysłów odpowiada jednemu z żywiołów – to daje wskazówki, jak je oczyszczać i utrzymywać w równowadze:
Smak (Rasa) – Jala (Woda)– oczyszczaj język
– stosuj płukanie olejem
– jedz świadomie, w spokoju i ciszy
– wprowadzaj wszystkie 6 smaków (słodki, kwaśny, słony, gorzki, ostry, cierpki)
Węch (Ghrana) – Prithvi (Ziemia)– stosuj jala neti
– wybieraj naturalne olejki eteryczne zgodne z prakriti
– unikaj drażniących, sztucznych zapachów
Wzrok (Drishti) – Agni (Ogień)
– unikaj długiego patrzenia w ekran
– wspieraj oczy medytacją na płomień świecy (trataka)
– używaj wody różanej, wykonuj ćwiczenia oczu
Dotyk (Sparsha) – Vayu (Powietrze)
– regularnie stosuj masaże lub automasaże
– otaczaj się naturalnymi, miękkimi tkaninami
Słuch (Shabda) – Akasha (Eter)
– unikaj hałasu, chaosu
– wybieraj harmonijne dźwięki: natury, mantry, klasykę
– pomocny może być masaż uszu
Zmysły jako klucz do spokoju i zdrowia
Zmysły mogą być jak rozpędzone konie, nad którymi nie mamy kontroli, które w szaleńczym tempie porywają nas w różnych kierunkach.
Jednak gdy kontrolujemy indriyas, kontrolujemy umysł, który staje się spokojniejszy, bardziej skoncentrowany.
Oczyszczone zmysły prowadzą do zdrowia, wewnętrznej stabilności i do wyższej świadomości.
